Aleviliğin Oluşumu

Aleviliğin oluşumu ile ilgili olarak üç farklı görüş bulunmaktadır.

Birincisi ;
Aleviliğin İslamiyetle birlikte başladığı ve Hz.Ali ve onun soyundan gelen imamlarla birlikte Aleviliğin oluştuğu şeklindeki görüşdür.

Hz. Muhammed’ in , ölümünden sonra damadı ve amcasının oğlu olan Hz.Ali ‘ nin halife olmasını vasiyet ettiği bilinmektedir. Ancak bu vasiyetin uyulanmamasıyla başlayan sürtüşmeler Hz.Ali’ nin ve oğulları Hasan ile Hüseyin’ in öldürülmesinin de içerisinde yer aldığı olaylarla sürmüş ve İslamiyet deki büyük ayrılığı başlatmıştır.

Bir tarafta, Hz.Ali ve onun ehlibeytine bağlı olan insanlar ki bunlar Aleviler,
Diğer tarafda ise Muaviye ve onun oğlu Yezit tarafında yer alan sünniler yer almışlardır.
Yalnız burada Hz. Ali ve Ehlibeyt inin yanında yer alan ve İslamiyet içerisinde Şİİ olarak bilinen bir grup bulunmaktadır ki (Örn. İran) bunların İslamiyet, Hz. Ali ve Ehlibeyt e bakış açısı, yorumlama şekli ile Anadolu ve Balkanlarda bulunan Alevi-Bektaşilerin İslamiyete, Hz.Ali ve Ehlibeyt e bakış açıları ve yorumlama şekilleri birbirinden farklıdır. Örnek: Bir tarafta Şii olan ve katı İslam anlayışını uygulayan İran İslam Cumhuriyeti ve diğer tarafta Türkiye Cumhuriyetindeki uygulamaları bile reddeden, katı bulan Modern Anadolu Alevileri
İran örneğinde olduğu gibi Şiilerin İslamiyete bakış açıları bilinmektedir. Konuyu daha iyi anlamak için Alevi-Bektaşilerin İslamiyete bakış açılarını ve Anadolu Aleviliği konusundaki açıklamaları okumak gerekmektedir.

İkinci Görüş ;
Aleviliğin oluşumu hakkında ortaya atılan ikinci görüş ise, Orta Asya ‘ dan göçe başlayan şaman Türkler, yüzyılar süren bu göç esnasında karşılaştıkları yerlerdeki dinler ve kültürlerle birlikte Anadolu’ ya gelirler. Anadolu’ ya geldiklerinde burada bulunan yerli kültür ve dinlerin de etkisin içinde bulunduğu bir ortak Anadolu sentezi oluştururlar, buna da Anadolu Aleviliği denir. Bu oluşturulan sentezin içinde İslamiyetin şii unsurları ile birlikte, zerdüşlük, Budizim, Mani dini, Yahudilik ve çoğunlukla da şamanizm in etkileri gözükür. Orta Asya’ nın Kam’ı Anadolu’ da DEDE olur, Davulu SAZ olur. İkinci görüşe göre Alevilik, sadece bir inanç değil aynı zamanda bir kültür , bir yaşam biçimidir.

Üçüncü Görüş ;
Alevilik binlerce yıldır var olan bir inançtır. Aleviliğin bilinen tarihi Hattilere – Hititlere kadar dayanmaktadır. Hitit uygarlığındaki bir çok inançsal rituel buna bir delildir. Alevilik tarhi süreçte farklı etkileşim ve adlandırmalarla günümüze kadar ulaşmıştır. Hiçbir yerden gelmemiştir. Anadolu’ nun köklü bir inancıdır. Ancak Anadolu’ya gelen uygarlıkların inançlarından etkilenmiştir, şekillenmiştir.